display result search
- 3713
- 1000
- 1000
- 1000
تفسیر آیه 8 سوره توبه
سخنرانی حجت الاسلام محسن قرائتی با موضوع تفسیر سوره توبه - آیه 8
کَیْفَ وَإِن یَظْهَرُواْ عَلَیْکُمْ لَایَرْقُبُواْ فِیکُمْ إِلًّا وَلَا ذِمَّةً یُرْضُونَکُم بِأَفْوَ هِهِمْ وَتَأْبَى قُلُوبُهُمْ وَأَکْثَرُهُمْ فَسِقُونَ
ترجمه
چگونه (مى توان با آنان پیمانى داشت) در حالى که اگر بر شما دست یابند، هیچ خویشاوندى و پیمانى را درباره شما مراعات نمى کنند. شما را با زبانِ(نرم) خویش راضى مى کنند، ولى دلهایشان پذیرا نیست و بیشترشان فاسق و (پیمان شکن)اند.
در میان اقوام و ملل مختلف، رسم است که کارهاى مهم و با ارزش را به نام بزرگى از بزرگان خویش که مورد احترام و علاقه آنهاست، شروع مى کنند تا آن کار میمون و مبارک گردد و به انجام رسد. البتّه آنان بر اساس اعتقادات صحیح یا فاسد خویش عمل مى کنند. گاهى به نام بت ها و طاغوت ها و گاهى با نام خدا و به دست اولیاى خدا، کار را شروع مى کنند. چنانکه در جنگ خندق، اوّلین کلنگ را رسول خدا بر زمین زد.
«بسم اللَّه الرّحمن الرّحیم» سر آغاز کتاب الهى است. «بسم اللَّه» نه تنها در ابتداى قرآن، بلکه در آغاز تمام کتاب هاى آسمانى بوده است. در سر لوحه کار و عمل همه انبیا «بسم اللَّه» قرار داشت. وقتى کشتى حضرت نوح در میان امواج طوفان به راه افتاد، نوح (ع) به یاران خود گفت: سوار شوید که «بسم اللَّه مجراها و مرساها» یعنى حرکت و توقّف این کشتى با نام خداست. حضرت سلیمان (ع) نیز وقتى ملکه سبا را به ایمان فراخواند، دعوت‌نامه خود را با جمله «بسم اللَّه الرّحمن الرّحیم» آغاز نمود.
حضرت على (ع) فرمود: «بسم اللَّه»، مایه برکت کارها و ترک آن موجب نافرجامى است. همچنین آن حضرت به شخصى که جمله «بسم اللَّه» را مى نوشت، فرمود: «جَوِّدها» آنرا نیکو بنویس.
بر زبان آوردن «بسم اللَّه» در شروع هر کارى سفارش شده است؛ در خوردن و خوابیدن ونوشتن، سوارشدن بر مرکب و مسافرت و بسیارى کارهاى دیگر. حتّى اگر حیوانى بدون نام خدا ذبح شود، مصرف گوشت آن حرام است و این رمز آن است که خوراک انسان هاى هدفدار و موحّد نیز باید جهت الهى داشته باشد.
در حدیث مى خوانیم: «بسماللَّه» را فراموش نکن، حتّى در نوشتن یک بیت شعر. و روایاتى در پاداش کسى که اوّلین بار «بسم اللَّه» را به کودک یاد بدهد، وارد شده است.
سؤال: چرا در شروع هر کارى «بسم اللَّه» سفارش شده است؟
پاسخ: «بسم اللَّه» آرم و نشانه مسلمانى است وباید همه کارهاى او رنگ الهى داشته باشد. همان گونه که محصولات و کالاهاى ساخت یک کارخانه، آرم و علامت آن کارخانه را دارد؛ خواه به صورت جزیى باشد یا کلّى. مثلاً یک کارخانه چینى سازى، علامت خود را روى تمام ظروف مىزند، خواه ظرف هاى بزرگ باشد یا ظرف هاى کوچک. یا این که پرچم هر کشورى هم بر فراز ادارات و مدارس و پادگان هاى آن کشور است و هم بر فراز کشتى هاى آن کشور در دریاها، و هم بر روى میز ادارى کارمندان.
سؤال: آیا «بسم اللَّه الرّحمن الرّحیم» آیهاى مستقل است؟
پاسخ: به اعتقاد اهل بیت رسول اللّه که صد سال سابقه بر سایر رهبران فقهى مذاهب دارند و در راه خدا به شهادت رسیده و در قرآن نیز عصمت و پاکى آنها به صراحت بیان شده است، آیه «بسم اللَّه الرّحمن الرّحیم» آیه اى مستقل و جزء قرآن است. فخر رازى در تفسیر خویش شانزده دلیل آورده که «بسم اللَّه» جزء سوره است. آلوسى نیز همین اعتقاد را دارد. در مسند احمد نیز «بسم اللَّه» جزء سوره شمرده شده است. برخى از افراد که بسم اللَّه را جزء سوره ندانسته و یا در نماز آن را ترک کرده اند، مورد اعتراض واقع شده اند. در مستدرک حاکم آمده است: روزى معاویه در نماز «بسم اللَّه» نگفت، مردم به او اعتراض کردند که «أسرقت أم نَیستَ»، آیه را دزدیدى یا فراموش کردى؟
امامان معصوم (ع) اصرار داشتند که در نماز، بسم اللَّه را بلند بگویند. امام باقر (ع) در مورد کسانى که «بسم اللَّه» را در نماز نمى خواندند و یا جزء سوره نمى شمردند، مى فرمود: «سَرقوا اکرم بهترین آیه قرآن را به سرقت بردند. در سنن بیهقى در ضمن حدیثى آمده است: چرا بعضى «بسم اللَّه» را جزء سوره قرار نداده اند!
شهید مطهّرى قدس سره در تفسیر سوره حمد، ابن عباس، عاصم، کسایى، ابن عمر، ابن زبیر، عطاء، ابن طاووس، فخررازى و سیوطى را از جمله کسانى معرّفى مى کند که بسم اللَّه را جزء سوره مى دانستند.
در تفسیر قرطبى از امام صادق (ع) نقل شده است: «بسم اللَّه» تاج سوره است. تنها در آغاز سوره برائت (سوره توبه) «بسم اللَّه» نیامده و این به فرموده حضرت على (ع) به خاطر آن است که «بسم اللَّه» کلمه امان و رحمت است، و اعلام برائت از کفّار و مشرکان، با اظهار محبّت و رحمت سازگار نیست.
سیماى «بسم اللّه»
1. «بسم اللَّه» نشانگر رنگ وصبغهى الهى وبیانگر جهتگیرى توحیدى ماست.
2. «بسم اللَّه» رمز توحید است وذکر نام دیگران به جاى آن رمز کفر، و قرین کردن نام خدا بانام دیگران، نشانه شرک. نه در کنار نام خدا، نام دیگرى را ببریم ونه به جاى نام او.
3. «بسم اللَّه» رمز بقا ودوام است. زیرا هرچه رنگ خدایى نداشته باشد، فانى است.
4. «بسم اللَّه» رمز عشق به خدا وتوکّل به اوست. به کسىکه رحمان و رحیم است عشق مىورزیم و کارمان را با توکّل به او آغاز مىکنیم، که بردن نام او سبب جلب رحمت است.
5. «بسم اللَّه» رمز خروج از تکبّر و اظهار عجز به درگاه الهى است.
6. «بسم اللَّه» گام اوّل در مسیر بندگى و عبودیّت است.
7. «بسم اللَّه» مایه فرار شیطان است. کسى که خدا را همراه داشت، شیطان در او مؤثّر نمىافتد.
8. «بسم اللَّه» عامل قداست یافتن کارها و بیمه کردن آنهاست.
9. «بسم اللَّه» ذکر خداست، یعنى خدایا! من تو را فراموش نکرده ام.
10. «بسم اللَّه» بیانگر انگیزه ماست، یعنى خدایا هدفم تو هستى نه مردم، نه طاغوتها ونه جلوه ها و نه هوس ها.
11. امام رضا (ع) فرمود: «بسم اللَّه» به اسم اعظم الهى، از سیاهى چشم به سفیدى آن نزدیک تر است.
امام رضا (ع) مى فرماید(ع): بسم اللَّه یعنى نشان بندگى خدا را بر خود مى نهم.
نه فقط ذات او، بلکه نام او نیز از هر شریکى منزّه است؛ «سبّح اسم ربّک الاعلى» حتّى شروع کردن کار به نام خدا و محمد(ص) ممنوع است. اثبات الهداة،
پیام ها
1- «بسم اللَّه الرّحمن الرّحیم» در آغاز سوره، رمز آن است که مطالب سوره، از مبدأ حقّ و مظهر رحمت نازل شده است.
2- «بسم اللَّه الرّحمن الرّحیم» در آغاز کتاب آسمانى، یعنى هدایت تنها با استعانت از او محقّق مى شود.
3- «بسم اللَّه» کلامى که سخن خداوند با مردم و سخن مردم با خدا، با آن شروع مىشود.
4- رحمت الهى همچون ذات او ابدى و همیشگى است. «اللَّه الرّحمن الرّحیم»
5 - بیان رحمت الهى در قالب هاى گوناگون، نشانه اصرار بر رحمت است. (هم قالب «رحمن»، هم قالب «رحیم») «الرّحمن الرّحیم»
6- شاید آوردن کلمه رحمان و رحیم در آغاز کتاب، نشانه این باشد که قرآن جلوه اى از رحمت الهى است، همان گونه که اصل آفرینش و بعثت جلوه لطف و رحمت اوست. «الرّحمن الرّحیم»
شاید معناى اینکه مى گویند: تمام قرآن در سوره حمد، و تمام سوره حمد در بسم اللَّه، و تمام بسم اللَّه در حرف (باء) خلاصه مى شود، این باشد که آفرینش هستى و هدایت آن، همه با استمداد از اوست. چنانکه رسالت پیامبر اکرم نیز با نام او آغاز گردید. «اقرأ باسم ربّک»
منبع: پایگاه درس هایی از قرآن
کَیْفَ وَإِن یَظْهَرُواْ عَلَیْکُمْ لَایَرْقُبُواْ فِیکُمْ إِلًّا وَلَا ذِمَّةً یُرْضُونَکُم بِأَفْوَ هِهِمْ وَتَأْبَى قُلُوبُهُمْ وَأَکْثَرُهُمْ فَسِقُونَ
ترجمه
چگونه (مى توان با آنان پیمانى داشت) در حالى که اگر بر شما دست یابند، هیچ خویشاوندى و پیمانى را درباره شما مراعات نمى کنند. شما را با زبانِ(نرم) خویش راضى مى کنند، ولى دلهایشان پذیرا نیست و بیشترشان فاسق و (پیمان شکن)اند.
در میان اقوام و ملل مختلف، رسم است که کارهاى مهم و با ارزش را به نام بزرگى از بزرگان خویش که مورد احترام و علاقه آنهاست، شروع مى کنند تا آن کار میمون و مبارک گردد و به انجام رسد. البتّه آنان بر اساس اعتقادات صحیح یا فاسد خویش عمل مى کنند. گاهى به نام بت ها و طاغوت ها و گاهى با نام خدا و به دست اولیاى خدا، کار را شروع مى کنند. چنانکه در جنگ خندق، اوّلین کلنگ را رسول خدا بر زمین زد.
«بسم اللَّه الرّحمن الرّحیم» سر آغاز کتاب الهى است. «بسم اللَّه» نه تنها در ابتداى قرآن، بلکه در آغاز تمام کتاب هاى آسمانى بوده است. در سر لوحه کار و عمل همه انبیا «بسم اللَّه» قرار داشت. وقتى کشتى حضرت نوح در میان امواج طوفان به راه افتاد، نوح (ع) به یاران خود گفت: سوار شوید که «بسم اللَّه مجراها و مرساها» یعنى حرکت و توقّف این کشتى با نام خداست. حضرت سلیمان (ع) نیز وقتى ملکه سبا را به ایمان فراخواند، دعوت‌نامه خود را با جمله «بسم اللَّه الرّحمن الرّحیم» آغاز نمود.
حضرت على (ع) فرمود: «بسم اللَّه»، مایه برکت کارها و ترک آن موجب نافرجامى است. همچنین آن حضرت به شخصى که جمله «بسم اللَّه» را مى نوشت، فرمود: «جَوِّدها» آنرا نیکو بنویس.
بر زبان آوردن «بسم اللَّه» در شروع هر کارى سفارش شده است؛ در خوردن و خوابیدن ونوشتن، سوارشدن بر مرکب و مسافرت و بسیارى کارهاى دیگر. حتّى اگر حیوانى بدون نام خدا ذبح شود، مصرف گوشت آن حرام است و این رمز آن است که خوراک انسان هاى هدفدار و موحّد نیز باید جهت الهى داشته باشد.
در حدیث مى خوانیم: «بسماللَّه» را فراموش نکن، حتّى در نوشتن یک بیت شعر. و روایاتى در پاداش کسى که اوّلین بار «بسم اللَّه» را به کودک یاد بدهد، وارد شده است.
سؤال: چرا در شروع هر کارى «بسم اللَّه» سفارش شده است؟
پاسخ: «بسم اللَّه» آرم و نشانه مسلمانى است وباید همه کارهاى او رنگ الهى داشته باشد. همان گونه که محصولات و کالاهاى ساخت یک کارخانه، آرم و علامت آن کارخانه را دارد؛ خواه به صورت جزیى باشد یا کلّى. مثلاً یک کارخانه چینى سازى، علامت خود را روى تمام ظروف مىزند، خواه ظرف هاى بزرگ باشد یا ظرف هاى کوچک. یا این که پرچم هر کشورى هم بر فراز ادارات و مدارس و پادگان هاى آن کشور است و هم بر فراز کشتى هاى آن کشور در دریاها، و هم بر روى میز ادارى کارمندان.
سؤال: آیا «بسم اللَّه الرّحمن الرّحیم» آیهاى مستقل است؟
پاسخ: به اعتقاد اهل بیت رسول اللّه که صد سال سابقه بر سایر رهبران فقهى مذاهب دارند و در راه خدا به شهادت رسیده و در قرآن نیز عصمت و پاکى آنها به صراحت بیان شده است، آیه «بسم اللَّه الرّحمن الرّحیم» آیه اى مستقل و جزء قرآن است. فخر رازى در تفسیر خویش شانزده دلیل آورده که «بسم اللَّه» جزء سوره است. آلوسى نیز همین اعتقاد را دارد. در مسند احمد نیز «بسم اللَّه» جزء سوره شمرده شده است. برخى از افراد که بسم اللَّه را جزء سوره ندانسته و یا در نماز آن را ترک کرده اند، مورد اعتراض واقع شده اند. در مستدرک حاکم آمده است: روزى معاویه در نماز «بسم اللَّه» نگفت، مردم به او اعتراض کردند که «أسرقت أم نَیستَ»، آیه را دزدیدى یا فراموش کردى؟
امامان معصوم (ع) اصرار داشتند که در نماز، بسم اللَّه را بلند بگویند. امام باقر (ع) در مورد کسانى که «بسم اللَّه» را در نماز نمى خواندند و یا جزء سوره نمى شمردند، مى فرمود: «سَرقوا اکرم بهترین آیه قرآن را به سرقت بردند. در سنن بیهقى در ضمن حدیثى آمده است: چرا بعضى «بسم اللَّه» را جزء سوره قرار نداده اند!
شهید مطهّرى قدس سره در تفسیر سوره حمد، ابن عباس، عاصم، کسایى، ابن عمر، ابن زبیر، عطاء، ابن طاووس، فخررازى و سیوطى را از جمله کسانى معرّفى مى کند که بسم اللَّه را جزء سوره مى دانستند.
در تفسیر قرطبى از امام صادق (ع) نقل شده است: «بسم اللَّه» تاج سوره است. تنها در آغاز سوره برائت (سوره توبه) «بسم اللَّه» نیامده و این به فرموده حضرت على (ع) به خاطر آن است که «بسم اللَّه» کلمه امان و رحمت است، و اعلام برائت از کفّار و مشرکان، با اظهار محبّت و رحمت سازگار نیست.
سیماى «بسم اللّه»
1. «بسم اللَّه» نشانگر رنگ وصبغهى الهى وبیانگر جهتگیرى توحیدى ماست.
2. «بسم اللَّه» رمز توحید است وذکر نام دیگران به جاى آن رمز کفر، و قرین کردن نام خدا بانام دیگران، نشانه شرک. نه در کنار نام خدا، نام دیگرى را ببریم ونه به جاى نام او.
3. «بسم اللَّه» رمز بقا ودوام است. زیرا هرچه رنگ خدایى نداشته باشد، فانى است.
4. «بسم اللَّه» رمز عشق به خدا وتوکّل به اوست. به کسىکه رحمان و رحیم است عشق مىورزیم و کارمان را با توکّل به او آغاز مىکنیم، که بردن نام او سبب جلب رحمت است.
5. «بسم اللَّه» رمز خروج از تکبّر و اظهار عجز به درگاه الهى است.
6. «بسم اللَّه» گام اوّل در مسیر بندگى و عبودیّت است.
7. «بسم اللَّه» مایه فرار شیطان است. کسى که خدا را همراه داشت، شیطان در او مؤثّر نمىافتد.
8. «بسم اللَّه» عامل قداست یافتن کارها و بیمه کردن آنهاست.
9. «بسم اللَّه» ذکر خداست، یعنى خدایا! من تو را فراموش نکرده ام.
10. «بسم اللَّه» بیانگر انگیزه ماست، یعنى خدایا هدفم تو هستى نه مردم، نه طاغوتها ونه جلوه ها و نه هوس ها.
11. امام رضا (ع) فرمود: «بسم اللَّه» به اسم اعظم الهى، از سیاهى چشم به سفیدى آن نزدیک تر است.
امام رضا (ع) مى فرماید(ع): بسم اللَّه یعنى نشان بندگى خدا را بر خود مى نهم.
نه فقط ذات او، بلکه نام او نیز از هر شریکى منزّه است؛ «سبّح اسم ربّک الاعلى» حتّى شروع کردن کار به نام خدا و محمد(ص) ممنوع است. اثبات الهداة،
پیام ها
1- «بسم اللَّه الرّحمن الرّحیم» در آغاز سوره، رمز آن است که مطالب سوره، از مبدأ حقّ و مظهر رحمت نازل شده است.
2- «بسم اللَّه الرّحمن الرّحیم» در آغاز کتاب آسمانى، یعنى هدایت تنها با استعانت از او محقّق مى شود.
3- «بسم اللَّه» کلامى که سخن خداوند با مردم و سخن مردم با خدا، با آن شروع مىشود.
4- رحمت الهى همچون ذات او ابدى و همیشگى است. «اللَّه الرّحمن الرّحیم»
5 - بیان رحمت الهى در قالب هاى گوناگون، نشانه اصرار بر رحمت است. (هم قالب «رحمن»، هم قالب «رحیم») «الرّحمن الرّحیم»
6- شاید آوردن کلمه رحمان و رحیم در آغاز کتاب، نشانه این باشد که قرآن جلوه اى از رحمت الهى است، همان گونه که اصل آفرینش و بعثت جلوه لطف و رحمت اوست. «الرّحمن الرّحیم»
شاید معناى اینکه مى گویند: تمام قرآن در سوره حمد، و تمام سوره حمد در بسم اللَّه، و تمام بسم اللَّه در حرف (باء) خلاصه مى شود، این باشد که آفرینش هستى و هدایت آن، همه با استمداد از اوست. چنانکه رسالت پیامبر اکرم نیز با نام او آغاز گردید. «اقرأ باسم ربّک»
منبع: پایگاه درس هایی از قرآن
تاکنون نظری ثبت نشده است