display result search
- 113
- 1000
- 1000
- 1000
جایگاه عقل در دیانت مقدس اسلامی
سخنرانی حجت الاسلام مهدی شریعتی تبار با موضوع "جایگاه عقل در دیانت مقدس اسلامی"، سال 1404
با استناد به آیات قرآن و روایات و احادیث معصومین علیهم السلام نکته اول اینکه جایگاه عقل در دین به این معنا که دین مقدس اسلام برای عقل و خرد انسانی چه جایگاهی قائل هست؟ چه ارزشی قائل هست و عقل و خرد در قرآن و روایات از چه اهمیتی و از چه جایگاهی برخوردار هست؟ قرآن کریم عقل را ملاک انسانیت انسان می داند. قرآن انسان فاقد عقل و خرد را یعنی کسی که اهل تعقل و خردورزی و عقل مندی نیست را بدترین و پست ترین جنبندگان روی زمین معرفی می کند و می فرماید: بدترین و پست ترین جنبندگان روی زمین و هرچیزی که روی زمین می جنبد و راه می رود، آن انسانی است که چشم بینا ندارد، گوش شنوا ندارد. حق را نمی خواهد ببیند و بشنود. منشاش هم این هست که عقل ندارد. متقابلا قرآن کریم انسان های اهل عقل و فهم را بشارت می دهد به سعادتمندی. امام موسی بن جعفر علیه السلام خطاب به هشام فرمودند: ای هشام خدای متعال آدم های عاقل و فهمیده را بشارت داده به ثواب، پاداش، بهشت، سعادتمندی بو عاقبت به خیری. بهترین بندگان کسانی هستند که حرف ها را می شنوند ولی بهترین سخن را با عقلشان انتخاب می کنند و از بهترین کلام تبعیت می کنند. اینها کسانی هستند که خدا هدایتشان کرده و اینها کسانی اند که عاقل هستند و دارای عقل و خردمند هستند. خداوند اهل عقل و فهم را بشارت داده است. ما روایات و احادیث فراوان در زمینه عقل و ارزش عقل و جایگاه عقل داریم. عقل، محور و معیار و قطب دینداری و معیار تکالیف الهی است. آدمی که عقل نداشته باشد، تکلیف ندارد. عقل در مجموعه مسائل دینی چنین جایگاهی دارد. ما هم از طرف خدا ماموریت داریم که هرجا عقل هست ما هم آنجا باشیم و هرجا عقل باشد دین هم هست. پیامبر اکرم صلوات الله در کلامی فرمودند: هرگاه به شما خبر رسید درباره دینداری و عبادت کسی، ببینید این عبادت و دینداری اش با عقل و خرد همراه است یا نه؟ این به مقدار عقلی که دارد، پاداش و ثواب بهش داده می شود. بنابراین عقل و خرد در آموزه های دینی ما ارزش بسیار فوق العاده و بالایی دارد. عقل انسان در دیانت او چه تاثیری دارد؟ جایگاه عقل و نقش عقل در دین و دیانت و دینداری و ثبات دینداری بسیار نقش مهم و برجسته ای است. هشام بن حکم از امام موسی بن جعفر سلام الله علیه نقل می کند که می فرماید: خداوند بر بندگانش با دو وسیله اتمام حجت کرده است. یکی حجت ظاهری پیامبران است. پیامبران الهی از اول تا آخر آمده اند که حجت را بر مردم تمام بکنند و با تبلیغ دین حجت را بر مردم تمام بکنند. خدا یک حجت باطنی هم دارد به نام عقل. اصلا انبیا آمدن با شکوفا کردن عقل و خرد انسان، او را دیندار بکنند. امیرالمومنین در خطبه اول نهج البلاغه می فرماید: خدا پیامبران را فرستاد برای اینکه به انسان بگویند: ای انسان به آن میثاق و عهد و پیمانی که با خدا بستی وفا کن. همه ما در فطرت و وجدان مان در عالم زر با خدا پیمان بستیم. در همین دنیا که خلق شدیم با این پیمان و فطرت به دنیا آمدیم، با پیمان توحید و عهد یکتاپرستی. انبیا آمدند بگویند ای انسان گوهر خود را هویدا کن که کمال این است و بس. خویش را در خویش پیدا کن کمال این است و بس. انبیا آمدند عقول را تقویت کنند و حجت را بر انسان تمام بکنند و انبیا آمدند گنجینه عقل و خرد آدمی را که زیر هوا، هوس، غضب، شهوت، تعصبات، اختلافات، تحریفات، فتنه ها، جهالت ها د تعصب ها دفن شده را شکوفا کنند و خرد انسان را برانگیزانند. نقش عقل در دین و دیانت نقش بسیار مهم و کلیدی است. پیامبران الهی آمدند عقل آدمی را شکوفا کنند برانگیزانند. مفهوم و معنای عقل را اجمالی می دانیم. عقل قوه تشخیص حق و باطل است و انسان راه یاری می‌کند که حق را از باطل بشناسد و زندگی خودش را طوری مدیریت کند که عاقبت به خیر بشود. امام رضا علیه السلام درباره عقل فرمودند: دوست صمیمی هر کسی عقلش هست و دشمنش هم جهلش هست و عقل انسان به کمال نمی رسد مگر اینکه ده تا خصلت داشته باشد آدم عاقل کسی هست که خیرش به دیگران می رسد و مردم به خیر او امیدوارند و از شر او در امان هستند. عاقل کسی هست که از طلب حاجت نیازمندان خسته نمی شود. عاقل کسی هست که از طلب علم و دانش در طول زندگی اش خسته نمی شود. عقل یعنی گوهر شب چراغی که روشنگر راه انسان باشد و انسان را زندگیش را به گونه ای در دنیا مدیریت کند که هم در دنیا سعادتمند باشد و در قیامت هم لیاقت بهشت را پیدا بکند. در روایت داریم عقل انسان به رشد و کمال و بالندگی نمی رسد، مگر در پرتو اطاعت از حق. انسانی که پیرو حق هست او عاقل هست. برای همین است که عقل با اهمیت است.
با استناد به آیات قرآن و روایات و احادیث معصومین علیهم السلام نکته اول اینکه جایگاه عقل در دین به این معنا که دین مقدس اسلام برای عقل و خرد انسانی چه جایگاهی قائل هست؟ چه ارزشی قائل هست و عقل و خرد در قرآن و روایات از چه اهمیتی و از چه جایگاهی برخوردار هست؟ قرآن کریم عقل را ملاک انسانیت انسان می داند. قرآن انسان فاقد عقل و خرد را یعنی کسی که اهل تعقل و خردورزی و عقل مندی نیست را بدترین و پست ترین جنبندگان روی زمین معرفی می کند و می فرماید: بدترین و پست ترین جنبندگان روی زمین و هرچیزی که روی زمین می جنبد و راه می رود، آن انسانی است که چشم بینا ندارد، گوش شنوا ندارد. حق را نمی خواهد ببیند و بشنود. منشاش هم این هست که عقل ندارد. متقابلا قرآن کریم انسان های اهل عقل و فهم را بشارت می دهد به سعادتمندی. امام موسی بن جعفر علیه السلام خطاب به هشام فرمودند: ای هشام خدای متعال آدم های عاقل و فهمیده را بشارت داده به ثواب، پاداش، بهشت، سعادتمندی بو عاقبت به خیری. بهترین بندگان کسانی هستند که حرف ها را می شنوند ولی بهترین سخن را با عقلشان انتخاب می کنند و از بهترین کلام تبعیت می کنند. اینها کسانی هستند که خدا هدایتشان کرده و اینها کسانی اند که عاقل هستند و دارای عقل و خردمند هستند. خداوند اهل عقل و فهم را بشارت داده است. ما روایات و احادیث فراوان در زمینه عقل و ارزش عقل و جایگاه عقل داریم. عقل، محور و معیار و قطب دینداری و معیار تکالیف الهی است. آدمی که عقل نداشته باشد، تکلیف ندارد. عقل در مجموعه مسائل دینی چنین جایگاهی دارد. ما هم از طرف خدا ماموریت داریم که هرجا عقل هست ما هم آنجا باشیم و هرجا عقل باشد دین هم هست. پیامبر اکرم صلوات الله در کلامی فرمودند: هرگاه به شما خبر رسید درباره دینداری و عبادت کسی، ببینید این عبادت و دینداری اش با عقل و خرد همراه است یا نه؟ این به مقدار عقلی که دارد، پاداش و ثواب بهش داده می شود. بنابراین عقل و خرد در آموزه های دینی ما ارزش بسیار فوق العاده و بالایی دارد. عقل انسان در دیانت او چه تاثیری دارد؟ جایگاه عقل و نقش عقل در دین و دیانت و دینداری و ثبات دینداری بسیار نقش مهم و برجسته ای است. هشام بن حکم از امام موسی بن جعفر سلام الله علیه نقل می کند که می فرماید: خداوند بر بندگانش با دو وسیله اتمام حجت کرده است. یکی حجت ظاهری پیامبران است. پیامبران الهی از اول تا آخر آمده اند که حجت را بر مردم تمام بکنند و با تبلیغ دین حجت را بر مردم تمام بکنند. خدا یک حجت باطنی هم دارد به نام عقل. اصلا انبیا آمدن با شکوفا کردن عقل و خرد انسان، او را دیندار بکنند. امیرالمومنین در خطبه اول نهج البلاغه می فرماید: خدا پیامبران را فرستاد برای اینکه به انسان بگویند: ای انسان به آن میثاق و عهد و پیمانی که با خدا بستی وفا کن. همه ما در فطرت و وجدان مان در عالم زر با خدا پیمان بستیم. در همین دنیا که خلق شدیم با این پیمان و فطرت به دنیا آمدیم، با پیمان توحید و عهد یکتاپرستی. انبیا آمدند بگویند ای انسان گوهر خود را هویدا کن که کمال این است و بس. خویش را در خویش پیدا کن کمال این است و بس. انبیا آمدند عقول را تقویت کنند و حجت را بر انسان تمام بکنند و انبیا آمدند گنجینه عقل و خرد آدمی را که زیر هوا، هوس، غضب، شهوت، تعصبات، اختلافات، تحریفات، فتنه ها، جهالت ها د تعصب ها دفن شده را شکوفا کنند و خرد انسان را برانگیزانند. نقش عقل در دین و دیانت نقش بسیار مهم و کلیدی است. پیامبران الهی آمدند عقل آدمی را شکوفا کنند برانگیزانند. مفهوم و معنای عقل را اجمالی می دانیم. عقل قوه تشخیص حق و باطل است و انسان راه یاری می‌کند که حق را از باطل بشناسد و زندگی خودش را طوری مدیریت کند که عاقبت به خیر بشود. امام رضا علیه السلام درباره عقل فرمودند: دوست صمیمی هر کسی عقلش هست و دشمنش هم جهلش هست و عقل انسان به کمال نمی رسد مگر اینکه ده تا خصلت داشته باشد آدم عاقل کسی هست که خیرش به دیگران می رسد و مردم به خیر او امیدوارند و از شر او در امان هستند. عاقل کسی هست که از طلب حاجت نیازمندان خسته نمی شود. عاقل کسی هست که از طلب علم و دانش در طول زندگی اش خسته نمی شود. عقل یعنی گوهر شب چراغی که روشنگر راه انسان باشد و انسان را زندگیش را به گونه ای در دنیا مدیریت کند که هم در دنیا سعادتمند باشد و در قیامت هم لیاقت بهشت را پیدا بکند. در روایت داریم عقل انسان به رشد و کمال و بالندگی نمی رسد، مگر در پرتو اطاعت از حق. انسانی که پیرو حق هست او عاقل هست. برای همین است که عقل با اهمیت است.
تاکنون نظری ثبت نشده است