تفسیر آیه 11 سوره حجرات

1 تعداد قطعات
12 دقیقه مدت قطعه
1042 دریافت شده

پخش

نام سریالی : تفسیر سوره حجرات

منو

توضیحات
قطعات
مشخصات
تصاویر

سخنرانی حجت الاسلام محسن قرائتی با موضوع تفسیر سوره ججرات - آیه 11

یَآ أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لَا یَسْخَرْ قَوْمٌ مِّن قَوْمٍ عَسَى‏ أَن یَکُونُواْ خَیْراً مِّنْهُمْ وَلَا نِسَآءٌ مِّن نِّسَآءٍ عَسَى‏ أَن یَکُنَّ خَیْراً مِّنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُواْ أَنفُسَکُمْ وَلَا تَنَابَزُواْ بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِیمَانِ وَمَن لَّمْ یَتُبْ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ‏

ترجمه
اى کسانى که ایمان آورده‏ اید! مبادا گروهى (از شما) گروهى دیگر را مسخره کند، چه بسا که مسخره ‏شدگان بهتر از مسخره‏ کنندگان باشند و زنان نیز، زنان دیگر را مسخره نکنند، شاید که آنان بهتر از اینان باشند و در میان خودتان عیب‏جویى نکنید و یکدیگر را با لقب‏ هاى بد نخوانید. (زیرا) فسق(و بدنام بودن) پس از ایمان، بد رسمى است، (و سزاوار شما نیست.) و هرکس (از این اعمال) توبه نکند، پس آنان همان ستمگرانند.

«لَمز» عیب‏جویى در روبرو و «هَمز» عیب‏جویى در پشت سر است و «تَنابُز» نام بردن و صدازدن دیگران با لقب بد است.
در آیه‏ قبل، مسئله‏ى برادرى میان مؤمنان مطرح شد و در این آیه امورى مطرح مى‏شود که برادرى را از بین مى‏برد. همچنین در آیات قبل سخن از صلح و اصلاح بود، در این آیه به بعضى عوامل و ریشه ‏هاى فتنه و درگیرى که مسخره کردن، تحقیر کردن و بدنام بردن است اشاره مى‏ کند.
آرى، یکى از برکات عمل به دستورات اسلام، سالم‏سازى محیط و جلوگیرى از درگیرى‏هاى اجتماعى است.
شاید بتوان گفت که عنوان تمسخر و تحقیر که در این آیه مطرح شده، از باب نمونه است و هر سخن یا حرکتى که اخوّت و برادرى اسلامى را خدشه‏دار کند، ممنوع است.
با آنکه زنان در واژه «قوم» داخل بودند، امّا ذکر آنان به صورت جداگانه، بیانگر خطر بیشتر تمسخر و تحقیر در میان آنان است.
تمسخر و استهزاى دیگران‏
استهزا و مسخره کردن، در ظاهر یک گناه، ولى در باطن چند گناه است؛ گناهانى مانند: تحقیر، خوار کردن، کشف عیوب، اختلاف افکنى، غیبت، کینه، فتنه، تحریک، انتقام و طعنه به دیگران در آن نهفته است.

ریشه‏ هاى تمسخر
1. گاهى مسخره کردن برخاسته از ثروت است که قرآن مى‏فرماید: «وَیلٌ لِکلّ هُمَزة لُمَزة، الّذى جَمع مالا و عَدّده» واى بر کسى که به خاطر ثروتى که اندوخته است، در پیش رو یا پشت‏سر، از دیگران عیب‏جویى مى‏ کند.
2. گاهى ریشه‏ استهزا، علم و مدرک تحصیلى است که قرآن درباره این گروه مى‏فرماید: «فَرِحوا بما عِندهم مِن العِلم و حاقَ بهم ما کانوا به یَستهزؤن» آنان به علمى که دارند شادند و کیفر آنچه را مسخره مى‏کردند، ایشان را فرا گرفت.
3. گاهى ریشه‏ مسخره، توانایى جسمى است. کفّار مى‏ گفتند: «مَن اَشدُّ مِنّا قُوّة» کیست که قدرت و توانایى او از ما بیشتر باشد؟
4. گاهى انگیزه‏ مسخره کردن دیگران، عناوین و القاب دهان پر کن اجتماعى است. کفّار فقرایى را که همراه انبیا بودند تحقیر مى‏کردند و مى‏گفتند: «ما نَراک اتّبعک الاّ الّذین هم أراذِلُنا» ما پیروان تو را جز افراد اراذل نمى ‏بینیم.
5. گاهى به بهانه تفریح و سرگرمى، دیگران به تمسخر گرفته مى‏ شوند.
6. گاهى طمع به مال و مقام، سبب انتقاد همراه با تمسخر از دیگران مى‏شود. گروهى، از پیامبر اکرم درباره‏ زکات عیب‏جویى مى‏کردند، قرآن مى‏ فرماید: «و منهم مَن یَلمزُک فى الصّدقات فان اُعطوا منها رَضوا و اِن لم یُعطوا منها اذا هم یَسخَطون» ریشه‏ این انتقاد طمع است، اگر از همان زکات به خود آنان بدهى راضى مى‏شوند، ولى اگر ندهى همچنان عصبانى شده و عیب‏جویى مى‏ نمایند.
7. گاهى ریشه‏ مسخره، جهل و نادانى است. هنگامى که حضرت موسى براى حل اختلاف و درگیرى دستور کشتن گاو را داد، بنى‏ اسرائیل گفتند: آیا ما را مسخره مى‏ کنى؟ موسى‏ (ع) گفت: «أعوذُ باللّه اَن اَکونَ من الجاهلین» به خدا پناه مى‏برم که از جاهلان باشم. یعنى مسخره برخاسته از جهل و نادانى است و من جاهل نیستم.
8. گاهى سرچشمه تمسخر، ریاکارى و بهانه‏ گیرى و شخصیت‏ شکنى است. «یلمزون المطّوّعین من المؤمنین فى الصّدقات و الّذین لایجدون الا جهدهم فیسخرون منهم»
یکى از کارهاى مبارک رسول خدا پس از بعثت تغییر نام افراد و مناطقى بود که داراى نام زشت بودند. زیرا نام بد، وسیله‏ اى براى تمسخر و تحقیر است.
عقیل، برادر حضرت على‏ بر معاویه وارد شد، معاویه براى تحقیر او گفت: درود بر کسى که عمویش ابولهب، لعنت شده‏ خداوند است و خواند: «تبّت یدا ابى‏لهب» عقیل فورى پاسخ داد: درود بر کسى که عمّه‏ او چنین است و خواند: «و امراته حمّالة الحطب» (زن ابولهب، دختر عمّه‏ معاویه بود.

پیام ها
1- ایمان، با مسخره ‏کردن بندگان خدا سازگار نیست. «یا ایّها الّذین آمنوا لایسخر»
2- کسى که مردم را از توهین به دیگران باز مى‏ دارد نباید در شیوه‏ سخنش توهین باشد. «لایسخر قوم من قوم» (نفرمود: «لاتسخروا» یعنى شما که مسخره‏ کننده هستید.)
3- مسخره، کلید فتنه، کینه و دشمنى است. «لایسخر قوم...» (بعد از بیان برادرى و صلح و آشتى در آیات قبل، از مسخره کردن نهى شده است)
4- در شیوه‏ تبلیغ، آنجا که مسئله ‏اى مهم است یا مخاطبان متنوّع هستند، باید مطالب تکرار شود. «قوم من قوم... ولانساء من نساء»
5 - ریشه‏ مسخره کردن، احساس خودبرتربینى است که قرآن این ریشه را مى‏ خشکاند و مى‏ فرماید: نباید خود را بهتر از دیگران بدانید، شاید او بهتر از شما باشد. «عسى ان یکونوا خیرا»
6- ما از باطن و سرانجام مردم آگاه نیستیم، پس نباید ظاهربین، سطحى‏ نگر و امروزبین باشیم. «عسى‏ان‏یکونوا خیراً...»
7- عیب‏جویى از مردم، در حقیقت عیب‏جویى از خود است. «و لاتلمزوا انفسکم»
8 - نقل عیب دیگران، عامل کشف عیوب خود است. «و لاتلمزوا انفسکم»
9- بد صدا زدن، یک طرفه باقى نمى‏ ماند، دیر یا زود مسئله به دو طرف کشیده مى ‏شود. «لاتنابزوا بالالقاب» («تنابزوا» براى کار طرفینى است)
10- مسخره کردن و بدنام بردن، گناه است و توبه لازم دارد. «و من لم یتب فاولئک هم الظالمون» (البتّه توبه تنها به زبان نیست، بلکه توبه‏ تحقیر کردن، تکریم نمودن است.)
11- مسخره، تجاوز به حریم افراد است و اگر مسخره کننده توبه نکند، ظالم است. «فاولئک هم الظالمون»

منبع: پایگاه درس هایی از قرآن