سخنرانی حجت الاسلام دکترناصر رفیعی با موضوع «باید و نبایدهای قرآنی به مؤمنان»، سال 1401
وقتی امام صادق علیهالسلام به آیات «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا» میرسیدند، ندای لبیک سر میدادند.
خطاب آیه شریفه 254 سوره بقره «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا» باید و نبایدهای قرآنی به مؤمنان است. ذکر «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقْنَاکُمْ»؛ ای اهل ایمان، از آنچه روزی شما کردیم انفاق کنید؛ تأکیدی بر این نکته است که هرآنچه انسان دارد از آن ذات اقدس الهی است. خداوند متعال در این خطاب به انسان متذکر میشوند که از آنچه به تو دادهام انفاق کن.
انسان نباید نسبت به موهبت الهی که خود امر بر بذل بخشی از آن داده، بخل بورزد. خمس و زکات، از واجبات الهی است؛ با مالی که خمس آن پرداخت نشده نمیتوان عبادت و حج بهجای آورد و زندگی مؤمنانهای را رقم زد.
در سیره قرآنی «وَآتِ ذَا الْقُرْبَىٰ حَقَّهُ»، اولویت در انفاق با فامیل و بستگان است. خدا را سپاسگزاریم که کشورمان مملو از خیرینی است که بخش اعظمی از مقدمات تحصیلات فرزندان را با تأسیس مدارس به دوش کشیدهاند.
خداوند متعال برای تحریک انسان برای کمک به دیگران و بار از دوش دیگران برداشتن، آثار ارزشمندی را نسبت به افعال نیک انسان مترتب ساخته است. خداوند متعال میفرمایند؛ «مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا …» 10 برابر کردن احسان، تنها یکی از آثار کارهای نیکی و احسان است.
دایره تأثیرگذاری انساب و اسباب منحصر در دنیا است. «فَإِذَا نُفِخَ فِی الصُّورِ فَلَا أَنْسَابَ بَیْنَهُمْ یَوْمَئِذٍ وَلَا یَتَسَاءَلُونَ» و خداوند متعال خطاب به پیامبر اعظم صلیالله علیه و آله میفرمایند؛ «… وَتَقَطَّعَتْ بِهِمُ الْأَسْبَابُ»؛ وقتی قیامت آغاز گردد، دیگر نسبتها و اسباب کارایی نخواهند داشت.
خداوند متعال به انبیا، شهدا و مؤمنین اذن شفاعت اعطا میکنند. «مَنْ ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ»شفاعت به اذن الهی مشمول کسانی میشود که در این دنیا بخشی از مسیر الی الله را طی کرده باشند.
آیات شریفه «یَوْمَ لَا یُغْنِی مَوْلًى عَنْ مَوْلًى شَیْئًا وَلَا هُمْ یُنْصَرُونَ»؛ «لَنْ تَنْفَعَکُمْ أَرْحَامُکُمْ وَلَا أَوْلَادُکُمْ» از جمله آیاتی است که نشان میدهد، در روز قیامت تنها اعمال انسان به درد میخورد.
پسر نوح، ابولهب، زن لوط و… از دلایل و مصداقهای قرآنی عدم کارایی نسبت در روز قیامت است. باتوجه به فراز پایانی آیه 254 سوره بقره که میفرمایند؛ «وَالْکَافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ»، کافران و انسانهای گنهکار خودشان به خودشان ظلم میکنند که در دعای کمیل ضمن اعتراف به گنهکاری خود از آن به «ظلمت نفسی» یاد میکنیم.
خداوند تبارکوتعالی در این دنیا به انسان سرمایههایی اعطا نموده که اگر از آن خوب استفاده نکنیم، با مرگ اثربخشی کل آن سرمایه از دست خواهد رفت.
سرمایههای انسان دو قسم کلی و جزئی است؛ سرمایههای کلی آن در روایتی از پیامبر اعظم صلیالله علیه و آله خطاب به ابوذر بهخوبی بیان شده است؛ «یا أبا ذرٍّ ، اِغتَنِمْ خَمسا قَبلَ خَمسٍ : شَبابَکَ قَبلَ هَرَمِکَ ، و صِحَّتَکَ قَبلَ سَقَمِکَ ، و غِناکَ قَبلَ فَقرِکَ، و فَراغَکَ قَبلَ شُغلِکَ، و حَیاتَکَ قَبلَ مَوتِکَ».
رسولالله صلیالله علیه و آله میفرمایند؛ «اى ابوذر! پنج چیز را پیش از پنج چیز غنیمت شمار: جوانی ات را پیش از پیری ات و تندرستی ات را پیش از بیماری ات و توانگری ات را پیش از تهى دستی ات و آسودگی ات را پیش از گرفتاری ات و زندگی ات را پیش از مردن ات.»
وقتی امام صادق علیهالسلام به آیات «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا» میرسیدند، ندای لبیک سر میدادند.
خطاب آیه شریفه 254 سوره بقره «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا» باید و نبایدهای قرآنی به مؤمنان است. ذکر «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقْنَاکُمْ»؛ ای اهل ایمان، از آنچه روزی شما کردیم انفاق کنید؛ تأکیدی بر این نکته است که هرآنچه انسان دارد از آن ذات اقدس الهی است. خداوند متعال در این خطاب به انسان متذکر میشوند که از آنچه به تو دادهام انفاق کن.
انسان نباید نسبت به موهبت الهی که خود امر بر بذل بخشی از آن داده، بخل بورزد. خمس و زکات، از واجبات الهی است؛ با مالی که خمس آن پرداخت نشده نمیتوان عبادت و حج بهجای آورد و زندگی مؤمنانهای را رقم زد.
در سیره قرآنی «وَآتِ ذَا الْقُرْبَىٰ حَقَّهُ»، اولویت در انفاق با فامیل و بستگان است. خدا را سپاسگزاریم که کشورمان مملو از خیرینی است که بخش اعظمی از مقدمات تحصیلات فرزندان را با تأسیس مدارس به دوش کشیدهاند.
خداوند متعال برای تحریک انسان برای کمک به دیگران و بار از دوش دیگران برداشتن، آثار ارزشمندی را نسبت به افعال نیک انسان مترتب ساخته است. خداوند متعال میفرمایند؛ «مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا …» 10 برابر کردن احسان، تنها یکی از آثار کارهای نیکی و احسان است.
دایره تأثیرگذاری انساب و اسباب منحصر در دنیا است. «فَإِذَا نُفِخَ فِی الصُّورِ فَلَا أَنْسَابَ بَیْنَهُمْ یَوْمَئِذٍ وَلَا یَتَسَاءَلُونَ» و خداوند متعال خطاب به پیامبر اعظم صلیالله علیه و آله میفرمایند؛ «… وَتَقَطَّعَتْ بِهِمُ الْأَسْبَابُ»؛ وقتی قیامت آغاز گردد، دیگر نسبتها و اسباب کارایی نخواهند داشت.
خداوند متعال به انبیا، شهدا و مؤمنین اذن شفاعت اعطا میکنند. «مَنْ ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ»شفاعت به اذن الهی مشمول کسانی میشود که در این دنیا بخشی از مسیر الی الله را طی کرده باشند.
آیات شریفه «یَوْمَ لَا یُغْنِی مَوْلًى عَنْ مَوْلًى شَیْئًا وَلَا هُمْ یُنْصَرُونَ»؛ «لَنْ تَنْفَعَکُمْ أَرْحَامُکُمْ وَلَا أَوْلَادُکُمْ» از جمله آیاتی است که نشان میدهد، در روز قیامت تنها اعمال انسان به درد میخورد.
پسر نوح، ابولهب، زن لوط و… از دلایل و مصداقهای قرآنی عدم کارایی نسبت در روز قیامت است. باتوجه به فراز پایانی آیه 254 سوره بقره که میفرمایند؛ «وَالْکَافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ»، کافران و انسانهای گنهکار خودشان به خودشان ظلم میکنند که در دعای کمیل ضمن اعتراف به گنهکاری خود از آن به «ظلمت نفسی» یاد میکنیم.
خداوند تبارکوتعالی در این دنیا به انسان سرمایههایی اعطا نموده که اگر از آن خوب استفاده نکنیم، با مرگ اثربخشی کل آن سرمایه از دست خواهد رفت.
سرمایههای انسان دو قسم کلی و جزئی است؛ سرمایههای کلی آن در روایتی از پیامبر اعظم صلیالله علیه و آله خطاب به ابوذر بهخوبی بیان شده است؛ «یا أبا ذرٍّ ، اِغتَنِمْ خَمسا قَبلَ خَمسٍ : شَبابَکَ قَبلَ هَرَمِکَ ، و صِحَّتَکَ قَبلَ سَقَمِکَ ، و غِناکَ قَبلَ فَقرِکَ، و فَراغَکَ قَبلَ شُغلِکَ، و حَیاتَکَ قَبلَ مَوتِکَ».
رسولالله صلیالله علیه و آله میفرمایند؛ «اى ابوذر! پنج چیز را پیش از پنج چیز غنیمت شمار: جوانی ات را پیش از پیری ات و تندرستی ات را پیش از بیماری ات و توانگری ات را پیش از تهى دستی ات و آسودگی ات را پیش از گرفتاری ات و زندگی ات را پیش از مردن ات.»
کاربر مهمان