سخنرانی از حجت الاسلام علیرضا پناهیان با موضوع «پیامبر (ص) چگونه مردم را تزکیه میکند؟»، سال 1400
در آیات مشهوری که به صورت مکرر در قرآن بیان شده است یکی از وظایف و ماموریت ههای انبیای الهی و بالطبع اوصیای آنها سلام الله علیها تزکیه انسان ها است. معنای اینکه انبیای الهی و وصی او مونین را تزکیه کنند یعنی چه؟
باید در مورد معنای تزکیه تامل داشته باشیم.
«هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولًا مِنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَإِنْ کَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُبِینٍ»
«اوست خدایی که میان عرب امّی (یعنی قومی که خواندن و نوشتن نمیدانستند) پیغمبری بزرگوار از همان مردم برانگیخت که بر آنان آیات وحی خدا تلاوت میکند و آنها را (از لوث جهل و اخلاق زشت) پاک میسازد و شریعت و احکام کتاب سماوی و حکمت الهی میآموزد و همانا پیش از این همه در ورطه جهالت و گمراهی آشکار بودند.»
این آیه کریمه و شریفه به صورت های مختلف آمده است
«لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَإِنْ کَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُبِینٍ»
«خدا بر اهل ایمان منّت گذاشت که رسولی از خودشان در میان آنان برانگیخت که بر آنها آیات او را تلاوت میکند و آنان را پاک میگرداند و به آنها علم کتاب (احکام شریعت) و حقایق حکمت میآموزد، و همانا پیش از آن در گمراهی آشکار بودند.»
چند مفهوم در کنار یکدیگر آمده است. یکی تلاوت آیات قرآن و یکی دیگر تعلیم آیات برای مردم است. معلوم می شود که تلاوت با تعلیم فرق می کند.
ظاهرا معنی تلاوت این است که تو آیات را بخوان و او بشنود. کار رسول خدا در آغاز بعثت همین بود و زیاد آیات را شرح و بسط نمی داد. حالا این تلاوت آیات قرآن برخی را در جا مسلمان می کرد. عملیات تلاوت یک عملیات سطحی و اولیه ترویج و تبلیغ است. سطحی اینکه روی قرآن کار عمیقی صورت نمی گیرد و فقط کار انتقال اولیه انجام می شود. فطرت های پاک و آماده این انتقال اولیه را متوجه و به سوی آن گرایش پیدا می کنند. اینها می شوند السابقون السابقون.
عملیات بعد یزکیهم است و بعد عبارت یعلمهم است. آموزش با تانی، تدریس، همراه با تکرار و استمرار در یک مدت نسبتا طولانی صورت می پذیرد. تعلیم دیدن شنیدن صرف نیست. در تعلیم استمرار همراه با لوازم خود نیاز است.
کار چهارم یعلمهم الحکمه است که این اوج و شاهکار دین ما است. یعنی ای پیامبر من فقط آموزش کتاب من برای مردم کافی نیست بلکه آموزش حکمت هم نیاز است. یعنی کار کن که او خودش بفهمد و بگوید و تولید ععلم و دانش کند. کاری کن که قلب او چنان سرشار از دانش شود که دانش از زبانش فوران کند. پردازش درست ذهنی دانش و علوم دریافتی، یکی از فاکتورهای حکمت است.
در آیات مشهوری که به صورت مکرر در قرآن بیان شده است یکی از وظایف و ماموریت ههای انبیای الهی و بالطبع اوصیای آنها سلام الله علیها تزکیه انسان ها است. معنای اینکه انبیای الهی و وصی او مونین را تزکیه کنند یعنی چه؟
باید در مورد معنای تزکیه تامل داشته باشیم.
«هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولًا مِنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَإِنْ کَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُبِینٍ»
«اوست خدایی که میان عرب امّی (یعنی قومی که خواندن و نوشتن نمیدانستند) پیغمبری بزرگوار از همان مردم برانگیخت که بر آنان آیات وحی خدا تلاوت میکند و آنها را (از لوث جهل و اخلاق زشت) پاک میسازد و شریعت و احکام کتاب سماوی و حکمت الهی میآموزد و همانا پیش از این همه در ورطه جهالت و گمراهی آشکار بودند.»
این آیه کریمه و شریفه به صورت های مختلف آمده است
«لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَإِنْ کَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُبِینٍ»
«خدا بر اهل ایمان منّت گذاشت که رسولی از خودشان در میان آنان برانگیخت که بر آنها آیات او را تلاوت میکند و آنان را پاک میگرداند و به آنها علم کتاب (احکام شریعت) و حقایق حکمت میآموزد، و همانا پیش از آن در گمراهی آشکار بودند.»
چند مفهوم در کنار یکدیگر آمده است. یکی تلاوت آیات قرآن و یکی دیگر تعلیم آیات برای مردم است. معلوم می شود که تلاوت با تعلیم فرق می کند.
ظاهرا معنی تلاوت این است که تو آیات را بخوان و او بشنود. کار رسول خدا در آغاز بعثت همین بود و زیاد آیات را شرح و بسط نمی داد. حالا این تلاوت آیات قرآن برخی را در جا مسلمان می کرد. عملیات تلاوت یک عملیات سطحی و اولیه ترویج و تبلیغ است. سطحی اینکه روی قرآن کار عمیقی صورت نمی گیرد و فقط کار انتقال اولیه انجام می شود. فطرت های پاک و آماده این انتقال اولیه را متوجه و به سوی آن گرایش پیدا می کنند. اینها می شوند السابقون السابقون.
عملیات بعد یزکیهم است و بعد عبارت یعلمهم است. آموزش با تانی، تدریس، همراه با تکرار و استمرار در یک مدت نسبتا طولانی صورت می پذیرد. تعلیم دیدن شنیدن صرف نیست. در تعلیم استمرار همراه با لوازم خود نیاز است.
کار چهارم یعلمهم الحکمه است که این اوج و شاهکار دین ما است. یعنی ای پیامبر من فقط آموزش کتاب من برای مردم کافی نیست بلکه آموزش حکمت هم نیاز است. یعنی کار کن که او خودش بفهمد و بگوید و تولید ععلم و دانش کند. کاری کن که قلب او چنان سرشار از دانش شود که دانش از زبانش فوران کند. پردازش درست ذهنی دانش و علوم دریافتی، یکی از فاکتورهای حکمت است.
تاکنون نظری ثبت نشده است