display result search
- 7013
- 1000
- 1000
- 1000
تفسیر آیه 60 سوره اسراء
سخنرانی حجت الاسلام محسن قرائتی با موضوع تفسیر سوره اسراء - آیه 60
وَإِذْ قُلْنَا لَکَ إِنَّ رَبَّکَ أَحَاطَ بِالنَّاسِ وَمَا جَعَلْنَا الرُّءْیَا الَّتِى أَرَیْنَکَ إِلَّا فِتْنَةً لِّلنَّاسِ وَالشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِى الْقُرْءَانِ وَنُخَوِّفُهُمْ فَمَا یَزِیدُهُمْ إِلَّا طُغْیَناً کَبِیراً
ترجمه
و (به یادآور) آنگاه که به تو گفتیم: همانا پروردگارت بر مردم احاطه دارد و آن رؤیایى را که نشانت دادیم و آن درخت نفرین شده در قرآن را، جز براى آزمایش مردم قرار ندادیم. و ما مردم را بیم مىدهیم، ولى (هشدار ما) جز طغیان و سرکشى بزرگ، چیزى بر آنان نمى افزاید.
در آیه قبل سخن از کشتن ناقه صالح بود و در این آیه، سخن از شجره ملعونه که قاتل اهلبیت پیامبرعلیهم السلام بودند.
در روایات مىخوانیم که اهل بیت فرمودند: ما کمتر از ناقه صالح نیستیم، جسارت به ما هلاکت را به دنبال دارد.
در قرآن، چند رؤیا براى پیامبر اسلام بیان شده است: یک رؤیا در آستانه جنگ بدر، که خداوند دشمنان را به چشم پیامبر اندک نشان داد، تا مسلمانان سست نشوند. دیگرى رؤیاى ورود فاتحانه به مسجدالحرام. و یکى هم خوابى که در این آیه مطرح است. دو خواب قبلى پس از هجرت و در مدینه بوده، اما این خواب در مکّه بوده است. البتّه برخى رؤیا را مربوط به معراج دانستهاند، در حالى که معراج در بیدارى بود و رؤیا ظهور در خواب دیدن دارد.
آن خواب و شجره ملعونه یکى است، چون نتیجه واحدى دارد و آن فتنه بودن براى مردم است. خداوند این شجره ملعونه و اعمالشان را در خواب به پیامبر نشان داد و فرمود که این سبب فتنه امت توست و با جمله «اِنّ ربّک احاط بالناس»، آن حضرت را دلدارى داد.
«شَجرة»، هم به معناى درخت است، هم هر اصلى که شاخه ها و فروعى داشته باشد. لذا به قبیله هم شجره گفته مى شود. پیامبر نیز فرمود: من و على از یک شجرهایم «أنا و علىٌّ من شجرة واحدة». به سلسله نسب و نژاد نیز «شجره نامه» گفته مى شود. پس شجره ملعونه، قومى ریشه دارند که ملعونند.
در آخر این آیه آمده است که هشدارهاى الهى نسبت به شجره ملعونه، نتیجهاى جز افزایش طغیان بزرگ اینان ندارد. و «طغیان کبیر» تنها یک بار و در همین آیه به کار رفته است. پس باید در قرآن از یک شجره ملعونه و ز قوم و قبیله اى سراغ گرفت که به ظاهر مسلمان، ولى در باطن داراى نفاق و سبب فتنه مردماند.
در قرآن، امور متعدّدى لعنت شده است، مثل: ابلیس، یهود، منافقان، مشرکان، علمایى که حقّ را کتمان کردند، آزاردهندگان پیامبر، امّا تنها منافقانند که همراه مسلمانان وموجب فتنه آنانند، زیرا ابلیس و اهل کتاب ومشرکین، چهره اى روشن دارند، ولى منافقان به ظاهر مسلمان، پیوسته عامل فتنه بوده اند.
بعضى پنداشتهاند شجرهى ملعونه، همان «درخت زقّوم» است که وسیله عذاب الهى است، ولى چیزهاى دیگرى هم وسیلهى عذاب الهى بوده است که این نشانهى لعنت شدن آن وسیله نیست، مثل رود نیل که فرعون را غرق کرد، یا فرشتگان که بر اقوامى عذاب نازل کردند، یا مؤمنان که در جنگها بازوى خدا در عذاب و نابودى کفّار بودند. «قاتلوهم یعذّبهم اللّه بایدیکم»
علامه طباطبایى قدس سره در بحث روایى سورهى قدر، از برجستگان اهل سنّت مثل خطیب بغدادى، ترمذى، ابن جریر، طبرانى، بیهقى، ابنمردویه و از علماى شیعه مثل کلینى صاحب کتاب کافى نقل مىکند که پیامبراکرم در خواب، بالا رفتن بوزینگان را از منبر خود دید و بسیار غمگین شد. جبرئیل نازل شد. حضرت خواب خود را بر او بیان کرد. جبرئیل به آسمان رفت و چون برگشت، این آیات را با خود آورد: «أفرأیت اِن مَتعّناهم سنین . ثمّ جائهم ما کانوا یوعدون . ما أغنى عنهم ماکانوا یمتعّون» آیا نمىبینى که اگر ما سالیانى آنان را بهرهمند سازیم، سپس عذابى که به آنان وعده داده شده، سراغشان آید، بهره گیرى هاى دنیوى برایشان سودى نخواهد بخشید. این رؤیا، همچنین سبب نزول سوره قدر شد، تا به پیامبر تسلى بدهد که اگر بنى امیه هزار ماه حکومت مى کنند، در عوض ما به تو شب قدر دادیم که بهتر از هزار ماه است.
مسأله خواب دیدن بوزینه هایى که حکومت را به دست گرفتند و بر منبر پیامبر بالا مى رفتند، از امام باقر و امام صادق (ع) نیز روایت شده است. و مفسّران شیعه و سنّى مراد از شجره ملعونه را «بنى امیّه» مى دانند. امام سجاد (ع) فرمود: جبرئیل بوزینه ها را بر بنىامیّه تطبیق داد. پیامبر اکرم پرسید: آیا این حادثه در زمان من رخ مى دهد؟ پاسخ داد: نه، حدود چهل سال بعد از هجرت تو رخ مى دهد.
در میان بنىامیه هم، آن کس که بیش از همه طغیان کرد و حادثهى کربلا را به وجود آورد، «یزید» بود و این فاجعه، بزرگترین طغیان در تاریخ بود.
عمیق ترین نظر در بارهى این آیه که با روایات همراه است، در تفسیر المیزان آمده است.
پیام ها
1- خداوند، گاهى از طریق خواب، بعضى حقایق را به پیامبر و دیگران الهام مى کند. «اَریناک»
2- هر حادثه اى، حتّى تعبیر خواب، مى تواند وسیله آزمایش مردم قرار گیرد. «الرؤیا... فتنة»
3- قبایل و گروههایى که عامل انحراف شوند، «شجرهى ملعونه»اند. «فتنة للناس و الشجرة الملعونه»
4- هشدار به مردم، حتّى به قبایل و دودمان هاى ملعون، از سنّت هاى الهى است. «نخوّفهم»
5 - در دل لجوجان متعصّب، هشدارها اثر ندارد. (نرود میخ آهنین در سنگ) «فما یزیدهم الاّ طغیاناً کبیراً»
منبع: پایگاه درس هایی از قرآن
وَإِذْ قُلْنَا لَکَ إِنَّ رَبَّکَ أَحَاطَ بِالنَّاسِ وَمَا جَعَلْنَا الرُّءْیَا الَّتِى أَرَیْنَکَ إِلَّا فِتْنَةً لِّلنَّاسِ وَالشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِى الْقُرْءَانِ وَنُخَوِّفُهُمْ فَمَا یَزِیدُهُمْ إِلَّا طُغْیَناً کَبِیراً
ترجمه
و (به یادآور) آنگاه که به تو گفتیم: همانا پروردگارت بر مردم احاطه دارد و آن رؤیایى را که نشانت دادیم و آن درخت نفرین شده در قرآن را، جز براى آزمایش مردم قرار ندادیم. و ما مردم را بیم مىدهیم، ولى (هشدار ما) جز طغیان و سرکشى بزرگ، چیزى بر آنان نمى افزاید.
در آیه قبل سخن از کشتن ناقه صالح بود و در این آیه، سخن از شجره ملعونه که قاتل اهلبیت پیامبرعلیهم السلام بودند.
در روایات مىخوانیم که اهل بیت فرمودند: ما کمتر از ناقه صالح نیستیم، جسارت به ما هلاکت را به دنبال دارد.
در قرآن، چند رؤیا براى پیامبر اسلام بیان شده است: یک رؤیا در آستانه جنگ بدر، که خداوند دشمنان را به چشم پیامبر اندک نشان داد، تا مسلمانان سست نشوند. دیگرى رؤیاى ورود فاتحانه به مسجدالحرام. و یکى هم خوابى که در این آیه مطرح است. دو خواب قبلى پس از هجرت و در مدینه بوده، اما این خواب در مکّه بوده است. البتّه برخى رؤیا را مربوط به معراج دانستهاند، در حالى که معراج در بیدارى بود و رؤیا ظهور در خواب دیدن دارد.
آن خواب و شجره ملعونه یکى است، چون نتیجه واحدى دارد و آن فتنه بودن براى مردم است. خداوند این شجره ملعونه و اعمالشان را در خواب به پیامبر نشان داد و فرمود که این سبب فتنه امت توست و با جمله «اِنّ ربّک احاط بالناس»، آن حضرت را دلدارى داد.
«شَجرة»، هم به معناى درخت است، هم هر اصلى که شاخه ها و فروعى داشته باشد. لذا به قبیله هم شجره گفته مى شود. پیامبر نیز فرمود: من و على از یک شجرهایم «أنا و علىٌّ من شجرة واحدة». به سلسله نسب و نژاد نیز «شجره نامه» گفته مى شود. پس شجره ملعونه، قومى ریشه دارند که ملعونند.
در آخر این آیه آمده است که هشدارهاى الهى نسبت به شجره ملعونه، نتیجهاى جز افزایش طغیان بزرگ اینان ندارد. و «طغیان کبیر» تنها یک بار و در همین آیه به کار رفته است. پس باید در قرآن از یک شجره ملعونه و ز قوم و قبیله اى سراغ گرفت که به ظاهر مسلمان، ولى در باطن داراى نفاق و سبب فتنه مردماند.
در قرآن، امور متعدّدى لعنت شده است، مثل: ابلیس، یهود، منافقان، مشرکان، علمایى که حقّ را کتمان کردند، آزاردهندگان پیامبر، امّا تنها منافقانند که همراه مسلمانان وموجب فتنه آنانند، زیرا ابلیس و اهل کتاب ومشرکین، چهره اى روشن دارند، ولى منافقان به ظاهر مسلمان، پیوسته عامل فتنه بوده اند.
بعضى پنداشتهاند شجرهى ملعونه، همان «درخت زقّوم» است که وسیله عذاب الهى است، ولى چیزهاى دیگرى هم وسیلهى عذاب الهى بوده است که این نشانهى لعنت شدن آن وسیله نیست، مثل رود نیل که فرعون را غرق کرد، یا فرشتگان که بر اقوامى عذاب نازل کردند، یا مؤمنان که در جنگها بازوى خدا در عذاب و نابودى کفّار بودند. «قاتلوهم یعذّبهم اللّه بایدیکم»
علامه طباطبایى قدس سره در بحث روایى سورهى قدر، از برجستگان اهل سنّت مثل خطیب بغدادى، ترمذى، ابن جریر، طبرانى، بیهقى، ابنمردویه و از علماى شیعه مثل کلینى صاحب کتاب کافى نقل مىکند که پیامبراکرم در خواب، بالا رفتن بوزینگان را از منبر خود دید و بسیار غمگین شد. جبرئیل نازل شد. حضرت خواب خود را بر او بیان کرد. جبرئیل به آسمان رفت و چون برگشت، این آیات را با خود آورد: «أفرأیت اِن مَتعّناهم سنین . ثمّ جائهم ما کانوا یوعدون . ما أغنى عنهم ماکانوا یمتعّون» آیا نمىبینى که اگر ما سالیانى آنان را بهرهمند سازیم، سپس عذابى که به آنان وعده داده شده، سراغشان آید، بهره گیرى هاى دنیوى برایشان سودى نخواهد بخشید. این رؤیا، همچنین سبب نزول سوره قدر شد، تا به پیامبر تسلى بدهد که اگر بنى امیه هزار ماه حکومت مى کنند، در عوض ما به تو شب قدر دادیم که بهتر از هزار ماه است.
مسأله خواب دیدن بوزینه هایى که حکومت را به دست گرفتند و بر منبر پیامبر بالا مى رفتند، از امام باقر و امام صادق (ع) نیز روایت شده است. و مفسّران شیعه و سنّى مراد از شجره ملعونه را «بنى امیّه» مى دانند. امام سجاد (ع) فرمود: جبرئیل بوزینه ها را بر بنىامیّه تطبیق داد. پیامبر اکرم پرسید: آیا این حادثه در زمان من رخ مى دهد؟ پاسخ داد: نه، حدود چهل سال بعد از هجرت تو رخ مى دهد.
در میان بنىامیه هم، آن کس که بیش از همه طغیان کرد و حادثهى کربلا را به وجود آورد، «یزید» بود و این فاجعه، بزرگترین طغیان در تاریخ بود.
عمیق ترین نظر در بارهى این آیه که با روایات همراه است، در تفسیر المیزان آمده است.
پیام ها
1- خداوند، گاهى از طریق خواب، بعضى حقایق را به پیامبر و دیگران الهام مى کند. «اَریناک»
2- هر حادثه اى، حتّى تعبیر خواب، مى تواند وسیله آزمایش مردم قرار گیرد. «الرؤیا... فتنة»
3- قبایل و گروههایى که عامل انحراف شوند، «شجرهى ملعونه»اند. «فتنة للناس و الشجرة الملعونه»
4- هشدار به مردم، حتّى به قبایل و دودمان هاى ملعون، از سنّت هاى الهى است. «نخوّفهم»
5 - در دل لجوجان متعصّب، هشدارها اثر ندارد. (نرود میخ آهنین در سنگ) «فما یزیدهم الاّ طغیاناً کبیراً»
منبع: پایگاه درس هایی از قرآن
تاکنون نظری ثبت نشده است